تاریخچه تولید فرش

اگر این سوال برای شما پیش آمده که فرش و هنر بافت فرش ،چرا و چگونه به‌وجود آمده و یا تاریخچه پیدایش فرش از چه زمانی بوده:

 پیشنهاد میکنیم تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا قصه‌ی پرنقش و نگارِ فرش را برای شما عزیزان تعریف کنیم.

نیازبه رفاه و آرامش بیشترهنگام استراحت وخوابیدن روی زمین زمینه ای برای ایجادنیاز درانسانها جهت تولید دست بافته ای نرم و گرم را فراهم کرد.

در اروپا به علت سردی هوا و نم همیشگی زمین،انسانها کمترتمایل به استراحت ویا نشستن به روی زمین را داشتند؛پس اروپا سرآغازتاریخچه پیدایش فرش نیست.

اما مردم آسیا شرایط آب‌ و هوای متعادل‌تر و زمین‌گرم تری داشتند. پس برای استراحت مناسب‌ترین مکان، زمین بود.

برای در امان ماندن از ناهمواری و مقابله با سرما و گرمای زمین انسان‌ها شروع به استفاده‌ از کفپوش‌ها یا زیراندازهای‌ طبیعی مانند برگها یا بخش های نرم گیاهان و یا حتی پوست حیوانات ،خصوصا حیواناتی که پوستی با مو یا پشم بُلند تری داشتند، کردند.

به مرور ساخت زیرانداز‌هایی متناسب با مواد اولیه‌ی هر منطقه‌ باب شد و بعد به تکامل حصیر بافی رسید.

به دلیل اینکه این دسته از حصیرها و زیراندازها از مواد تجزیه پذیر تشکیل شده‌بودند؛ نسخه‌ی فیزیکی از این حصیربافی ها در دسترس نیست اما شواهد مبتنی بر نساجی(ریسندگی و بافندگی) بر روی نگاره ها ، کوزه‌ها نوشته‌های تاریخی مشهود است

با این توضیح اگر بخواهیم از هر نوع حصیری به‌ عنوان فرش یاد کنیم، اولین فرش را باید به انسان‌های اولیه نسبت داد؛ اما معیارهای دقیق‌تر و سخت‌گیرانه‌تری برای این موضوع وجود دارد.

بر اساس فرهنگ معین، واژه فرش یا قالی را از کلمه ترکی «قالین» گرفتند که به معنای زیراندازی کرکی که با نخ و پشم به رنگ‌های مختلف میبافند.

نقطه آغاز بافت قالی در پیشینه فرش ایرانی هنوز مشخص نیست، اما آنچه در مورد فرش به ‌طور قطع می‌توان گفت این است که مهد اولیه قالی‌بافی کشورهایی چون ایران، ترکمنستان و قفقاز بودند.

پیدایش بافت پُرزدار

احتمالا هدف از بافت فرش‌های خاب دار شبیه‌سازی از گرما و راحتی پوست حیوانات بوده است.

بدین طریق آسیایی‌ها موفق شدند تا با بافت فرش سطحی نرم،گرم و راحت را برای نشستن و خوابیدن روی سطح زمین خلق کنند.

فرش پازیریک، قدیمی‌ترین فرش کشف شده

فرش پازیریک قدیمی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین فرش جهان است. این فرش بیش از دو هزار سال قدمت دارد و آن را متعلق به هنرمندان هخامنشی می‌دانند.

برای همین بسیاری معتقدند که تاریخچه فرش ایرانی به قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. فرش پازیریک در سال ۱۹۴۹ توسط باستان‌شناس روسی سرگئی رودنکو پیدا شد.

او در حین حفاری مقبره یک شاهزاده سکایی آن را در دره پازیریک سیبری یافت. این گور دخمه بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت داشت و یک کشف اساسی در تاریخ قالی‌بافی بود

این فرش ،قدیم ترین بافت خاب‌داری (پرز دار) است که تاکنون یافت شده است پس میتواند نشانگر خوبی برای پیش بینی تاریخچه پیدایش فرش باشد.

این فرش ب علت دفن شدن زیر یخ از پوسیدگی کامل در امان مانده است.

از نظر الگو شناسی حامل چند فرهنگ متفاوت است.نوع گره‌ی فرش ، گره‌ی ترکی است .حاشیه‌های آن مشخصاً ایرانی است. تصویر گوزنی که در این فرش است که به “گوزن خالدار ایرانی ” معروف است.

اختلاف نظر‌های فراوانی بر‌سر موضوع ایرانی بودن یا نبودن پازیریک مطرح است اما عده‌ای از مورخان این فرش را متعلق به دوره‌ی هخامنشیان می‌دانند و نمی توان فراوانی عناصر ایرانی را در این فرش نادیده گرفت.

ضمن اینکه مطالعه‌ی پازیریک به ما این امکان را داد تا تاریخچه حدودی پیدایش فرش را ۲۵۰۰ تا ۳۹۰۰ سال قبل از میلاد مسیح ، پیش بینی کنیم.

قالی پازیریک در حال حاضر در موزه‌ی هرمیتاژ در سن‌پترژبورگ قرار دارد.

پژوهشگران معتقدند که ایرانیان نخستین قومی بودند که بافت فرش را آغاز کردند.

این صنعت به احتمال زیاد توسط کولی‌ها در سراسر ایران باستان پخش شد و سپس بیابان گردان این هنر را با خود در تمام آسیا پخش کردند.

مهم ترین زمان در تاریخ فرش دستبافت مربوط به دوران صفویه است و یک هزار و ۵۰۰ تخته فرش از این زمان در تمام موزه های جهان حفظ می شود.

در زمان شاه عباس کبیر به دلیل علاقه زیادی که به قالیبافی داشت، کارگاه های بزرگ قالیبافی گشایش یافت.

بسیاری از فرش های این زمان را با ابریشم های مرغوب و تارهای طلا و نقره میبافتند که از نفیس ترین فرش های آن زمان به شمار می رفت.

در دوران حمله مغول ها این هنر و صنعت به طور چشمگیری کاهش یافت و حتی بعد از اتمام جنگ هم هیچ فرش نفیس و ارزشمندی یافت نشده است.

تنها در شهرهای کوچک و به ویژه کاشان به بافت فرش می پرداختند، این وضعیت تا زمان قاجار ادامه داشت تا دوباه قالیبافی رونق پیدا کرد و در بازارهای خارجی رواج یافت.

اسلامی

بعداز حمله اعراب به ایران،هنر قالی‌بافی با افت زیادی مواجه شدومی‌توان تنهاواکنش آن‌ها به فرش‌های ایرانی را استفاده از آن برای تزئین کاخ‌های باشکوهشان دانست.

اسلام مخالف نقوش انسان روی فرش بود؛ بنابراین در این دوره شاهد تغییراتی چون تبدیل نقوش انسانی به نقوش هندسی و نقوش گل هستیم.

طبق اسناد تاریخی و نوشته‌هایی از اقلیم‌شناسان،فرش‌های باکیفیت و اصیلی را که در ان دوره میبافتند، مربوط به خطه خوزستان و شهرهایی چون شوشتروجهرم بود.

تاریخچه فرش ایرانی تاامروز نشان می‌دهدکه این هنر در ایران یک روند رو به‌ پیشرفت را تجربه کرده است تابه یک صنعت پویا تبدیل شود.

این روند رو به‌ جلو هنوز هم ادامه دارد و هر روز با توجه به نیاز بازار و سلیقه مشتری رو به تکامل است.

اطلاع ازاین پیشینه غنی که بخشی ازهویت وفرهنگ وهنر ایران است،به ما برای شناخت بهتر فرش ایرانی و پی بردن به ارزش آن کمک می‌کند.

ظهور فرش ماشینی

در مقابل،در اروپا وبه ویژه در کشورهای فرانسه و انگلستان،تلاش های فراوانی برای ابداع روش های جدیدتولید فرش دستباف و افزایش سرعت تولیدانجام شد.

نتیجه این تلاش هادر زمان وقوع انقلاب صنعتی،منجربه پیدایش ماشین آلات و روش های پیشرفته صنعتی،برای تولیدفرش ماشینی طی ۲۰۰سال گذشته شد.

امروزه نیز اشکال مختلف فرش ماشینی با توجه به ابعاد و تراکم تولید می‌شود.نمونه هایی از فرش های ماشینی:

فرش ماشینی 500شانه

گلیم

فرش ماشینی 700شانه

فرش ماشینی 1200شانه: